(LĐCT) - Thuộc ngạch sách giáo dục, nhưng nội dung lại không do ngành giáo dục quản, chất lượng sách tham khảo nhiều năm nay vẫn nằm trong tình trạng "cha chung không ai khóc", vàng thau lẫn lộn.

Vậy là, mùa khai giảng, cùng với gánh nặng của các khoản chi "chính khoá" như đồng phục, học phí, sách giáo khoa (SGK),v.v..., các bậc phụ huynh lại đang phải hoa mắt đau đầu trước cả "rừng" sách tham khảo (STK), mà giá loại sách này thường cao gấp 5-10 lần SGK...

Lớp 1 cũng cần... STK!

Từ những cửa hàng sách của Nhà nước như NXB Giáo dục, Cty Sách và Thiết bị trường học (Bộ GD-ĐT) cho đến những cửa hàng sách tư nhân, các loại STK tràn lan, lấn át cả SGK.

Nếu như trước đây, STK chủ yếu chỉ dùng cho HS các năm cuối cấp để ôn luyện, nâng cao kiến thức thì hiện nay, STK có đủ ở mọi bậc học, ngay cả đối với học sinh mới bước chân đến trường, cũng có bạt ngàn STK.

Một môn học của lớp 1 thôi cũng có đến vài ba đầu STK. Riêng môn Toán lớp 1 đã có hàng chục đầu STK như: "Toán nâng cao lớp 1", "Toán chọn lọc 1", hay "Tuyển tập các bài toán hay và khó", "Bài tập toán nâng cao", "Bồi dưỡng toán nâng cao lớp 1 cho học sinh khá giỏi", "Toán phát triển trí thông minh", "Em học giỏi toán", "Các bài toán hay trong phạm vi từ 1-100"...

Sách rèn chữ viết thì có đến gần 20 cuốn thuộc các NXB khác nhau, với cùng nội dung chỉ là tô chữ hoặc luyện viết theo mẫu chữ có sẵn. Càng lên các lớp cao hơn, số lượng STK càng nhiều như toán lớp 4 có 20 cuốn STK, toán lớp 8 có đến 50 cuốn STK, văn lớp 12 có tới gần 20 đầu sách...

Qua khảo sát tại một số nhà sách trung tâm của TPHCM, có ít nhất 30 đầu sách hướng dẫn ôn luyện môn Toán. Còn với môn lý số lượng cũng tương đương. Nhiều nhất là STK môn văn và môn ngoại ngữ với hơn 50 sách.

Đó là chưa kể đến tình trạng rất "nhanh nhạy" thị trường của không ít NXB, khi trong thời gian qua Bộ GD-ĐT chủ trương thi trắc nghiệm ở một số môn thì y như rằng sau đó sẽ xuất hiện hàng chục đầu STK cho từng môn sẽ thi trắc nghiệm, "nhằm giúp HS nâng cao kỹ năng thi trắc nghiệm" - như lời giới thiệu của các NXB...

Sai cả kiến thức cơ bản

Theo một kết quả khảo sát chưa đầy đủ, NXB ĐHQG TP Hồ Chí Minh xuất bản tới 100 đầu STK, NXB ĐH Sư phạm xuất bản 36 đầu sách, NXB ĐHQG Hà Nội xuất bản 22 đầu sách, tiếp đến là các NXB Thanh Hoá, Hà Nội, Đà Nẵng...

Hầu hết các loại STK đều có giá cao gấp 5-10 lần giá SGK chính khoá, trong khi chất lượng hầu như vẫn đang bị thả lỏng. Hầu hết các STK này đều lấy đề, bài tập từ sách giáo khoa, sách bài tập để giải.

Chẳng hạn, sách "Để học tốt ngữ văn lớp 6" tập 1 (NXB Đà Nẵng), nội dung thực chất là giải hết tất cả các câu hỏi trong SGK chứ không hề có một hướng dẫn hay gợi ý nào để học sinh tự trả lời.

Cuốn "Bài tập Toán 6 rèn luyện kỹ năng giải Toán" - tập 1 và "Phương pháp giải toán PTCS Giải bài tập Toán 6" - tập 1 của cùng tác giả TS. Vũ Thế Hựu - Đoàn Quỳnh Lâm thì 80 nội dung giống nhau... từng từ, chỉ khác mỗi... tên NXB.

Sách "Những bài làm văn mẫu 6" của Thục Phương - Hoàng Quyên (NXB TP.Hồ Chí Minh) thực chất là sưu tầm, tuyển chọn các bài văn từ học sinh, giáo viên đã in và phát hành. Nhưng sau khi đọc những bài văn mẫu ở cuốn sách này, học sinh không thể tự rút ra nhận xét, thu hoạch để xây dựng thành bài riêng mà chỉ biết học thuộc lòng để... chép lại khi làm văn. Điều này đi ngược lại chủ trương đổi mới phương pháp giảng dạy của ngành giáo dục.

Cuốn "Câu hỏi và bài tập trắc nghiệm vật lý THPT 10" (NXB ĐH Sư phạm) có những lỗi sai kiến thức rất cơ bản. Một loạt khái niệm vật lý như tốc độ dài, tốc độ góc thì được viết thành vận tốc dài, vận tốc góc; tần số f bị biến thành tần số n, hiện tượng bề mặt của chất lỏng biến thành hiện tượng mặt ngoài của chất lỏng (!). Có câu trắc nghiệm còn đưa hai đáp án A, D đều giống nhau; có câu đáp án đúng là C thì sách lại khoanh D...

Một loạt sách như "Các dạng câu hỏi và bài tập trắc nghiệm hoá học", "450 bài tập trắc nghiệm hoá học lớp 10", "Bài tập trắc nghiệm khách quan hoá học lớp 10" của NXB ĐH Quốc gia TP HCM, "Bài tập trắc nghiệm hoá học 10" của NXB Đà Nẵng... nhưng thể loại bài tập trắc nghiệm không được đề cập đầy đủ, chủ yếu là loại bài tập lựa chọn một trong các phương án, thiếu hẳn loại bài tập điền từ thích hợp, loại bài tập đúng sai và loại bài tập cặp ghép đôi...

Con dao hai lưỡi

Thực tế cho thấy, đối với những học sinh khá giỏi, biết sử dụng sách đúng cách, STK sẽ giúp cho các em nâng cao kiến thức đã có, nhưng đối với những học sinh có học lực trung bình lại không biết cách dùng sách, STK hầu như không có hiệu quả.

Các em thường mua nhiều loại STK nhưng rồi để đấy vì kiến thức cơ bản trong SGK nắm chưa vững nên khi đọc các STK với những cách phân tích, cách giải khác nhau là các em mất bình tĩnh và mất phương hướng, dẫn đến tâm lý chán nản, không muốn tìm hiểu.

Hoặc có những em do quá say sưa theo STK mà để hổng hoàn toàn những kiến thức cơ bản trong SGK, như vậy, STK không những không giúp cho các em học tốt hơn mà còn mang lại kết quả ngược lại.

Ông Nguyễn Đăng Quang - trợ lý TGĐ NXB Giáo dục: Với khối tự nhiên, một số STK chỉ giải sẵn các bài tập trong SGK. Còn về các môn xã hội, hiện đang tràn ngập sách các bài văn mẫu, học sinh chỉ việc chép theo, nhiều giáo viên không nắm hết nổi các STK nên vẫn chấm điểm cao. Điều này vô cùng tai hại vì làm các em thụ động, không có tính sáng tạo, lười suy nghĩ.

Bên cạnh đó, một số NXB không kiểm soát chặt chẽ nội dung, đặc biệt là một số NXB địa phương, NXB ngành tổ chức liên kết với đầu nậu làm ẩu khiến sách sai nội dung. Có những cuốn ghi sai cả hằng đẳng thức, học sinh cứ thế chép theo dẫn đến sai cả kiến thức căn bản.

Một số NXB (đặc biệt là NXB địa phương và NXB ngành) còn mượn danh của nhiều nhà giáo có tên tuổi để làm STK mà bản thân nhà giáo đó không hề biết. Có người được đứng tên chủ biên của hẳn một cuốn từ điển tiếng Anh nhưng tiếng Anh không thạo. Những điều này vô cùng tai hại với học sinh.Quang Hà ghi

Đức Hạnh - Thể Uyên (Theo Lao Động Cuối tuần số 35 Ngày 09/09/2007 Cập nh�)