Lê Hồng Quyết, sinh viên khoa CNTT - ĐHSPHN, quyetlh@gmail.com

Là giáo viên bộ môn Vật lý chắc chắn bạn không thể không nhiều lần gặp phải những tình huống muốn nói mà không nói được. Còn nếu bạn là học sinh thì sẽ nhiều lần thắc mắc, đôi khi là chưa thỏa mãn với những bài giảng của các thầy cô. Điều này là hoàn toàn dễ hiểu bởi khó khăn chung cho bộ môn này ở nước ta, đó chính là do đặc thù của môn học. Đây là môn học với rất nhiều thí nghiệm phức tạp nhưng cơ sở vật chất phục vụ cho việc thực hành ở trong các nhà trường thực tế hầu như không đáp ứng được yêu cầu. Trong số báo này, chúng tôi xin giới thiệu với các thầy cô cũng như các bạn học sinh một website hỗ trợ cho việc dạy và học môn Vật lý. Đó chính là website của Hiệp sĩ tin học 2005, thầy giáo Nguyễn Đức Hiệp, người thổi lửa cho cuộc cách mạng giáo án điện tử tỉnh Đồng Nai, hiện đang là giáo viên Vật lý trường THPT Chuyên Trần Đại Nghĩa, thành phố Hồ Chí Minh, là tác giả nhiều cuốn sách được lưu hành trong cả nước. Bạn có thể truy cập vào website này với địa chỉ như sau: http://www.ephysicsvn.com/ver2

Bùi Việt Hà, Công ty Công nghệ Tin học Nhà trường

Trên đất nước Việt Nam chúng ta hiện có khoảng 25000 trường phổ thông từ Tiểu học đến THCS và THPT và có nghĩa là sẽ có tối thiểu từng đó giáo viên đang làm nhiệm vụ xếp thời khóa biểu.

Xếp thời khóa biểu thực sự là một công việc khó. Cái khó ở đây được thể hiện theo 3 lý do sau:

- Bản thân việc xếp TKB là một việc đòi hỏi tư duy, suy luận, tính toán rất phức tạp, rất dễ nhầm lẫn, trùng giờ trùng tiết. Phải là người có kinh nghiệm và hiểu biết về công việc này mới làm được.

- Thứ hai, người xếp thời khóa biểu là người "làm dâu trăm họ", rất khó có thể đáp ứng được các nhu cầu khác nhau của toàn bộ đội ngũ giáo viên trong trường. Các ràng buộc của giáo viên trong nhà trường lại rất mâu thuẫn, chồng chéo lẫn nhau.

- Công việc xếp TKB đòi hỏi một số tư duy đặc biệt, rất đặc thù của "nghề xếp TKB". Không phải ai cũng có thể rèn luyện để có những kinh nghiệm và tư duy này. Người xếp TKB, ngoài việc phải rất am hiểu về các chương trình môn học, hiểu rõ tính nết và yêu cầu của các giáo viên trong nhà trường, còn phải có được những tư duy nghề nghiệp của công việc xếp thời khóa biểu.

Đào Thái Lai, Viện CL & CT Giáo dục

I. Đánh giá một tiết học có ứng dụng CNTT&TT

Trong thực tiễn dạy học ở phổ thông hiện nay, có nhiều ý kiến khác nhau về đánh giá chất lượng ứng dụng CNTT & TT trong dạy học. Nhiều tiết học sử dụng công cụ trình chiến PowerPoint rất hấp dẫn, nhưng hiệu quả sư phạm không cao, học sinh chỉ theo dõi các hình ảnh chiếu trên màn hình, chưa kết hợp ghi chép vở, và tất nhiên không có các hoạt động học tập cá nhân. Các tiết học này đôi khi vẫn được đánh giá cao. Chúng ta cần đưa ra những tiêu chí đánh giá tiết học có ứng dụng CNTT&TT để định hướng cho việc sử dụng CNTT&TT trong dạy học ở phổ thông.

Máy tính với toán sơ cấp.
Tác giả: Đào Thiện Khải.
Mã số XB: 76-2006/CXB/22-56/GD
Nhà xuất bản Giáo dục.
100 trang không kể bìa.
Giá bán: 11000 đồng.

Nhà xuất bản giáo dục, tủ sách "Tin học trong Nhà trường" vừa mới xuất bản cuốn sách: Máy tính với toán sơ cấp, một món quà rất đặc biệt dành cho các giáo viên Toán của nhà trường Phổ thông trung học và Đại học các ngành sư phạm. Tác giả của cuốn sách mới này là thầy giáo Đào Thiện Khải, nhà giáo ưu tú, nguyên hiệu trưởng trường THPT Hà Nội - Amsterdam, Hà Nội.
Đây thực sự là một cuốn sách rất lạ và độc đáo dành cho giáo viên bộ môn Toán và học sinh yêu thích toán học. Trong cuốn sách này đã trình bày cách tiếp cận mới trong việc giảng dạy và giải quyết các vấn đề và bài toán trong chương trình THPT bằng các phần mềm như Maple, Cabri Geometry và Excel. Trong bối cảnh hiện tại trên thị trường tràn lan các sách luyện thi các loại, cuốn sách mới của thầy giáo Đào Thiện Khải đã thực sự mang lại một cách nhìn mới thực chất hơn trong việc học và dạy môn Toán trong nhà trường Việt Nam.

Chúng tôi xin trân trọng giới thiệu với các thầy cô giáo và các bạn học sinh trích một phần nhỏ của cuốn sách Máy tính với toán sơ cấp của tác giả thầy giáo Đào Thiện Khải, nhà giáo ưu tú, nguyên hiệu trưởng trường THPT Hà Nội - Amsterdam do Nhà xuất bản giáo dục mới phát hành. Đây là một cuốn sách nhỏ, gọn nhưng rất độc đáo và hữu ích cho tất cả những ai quan tâm đến việc ứng dụng và sử dụng phần mềm vào học tập, nghiên cứu và giảng dạy môn Toán trong nhà trường phổ thông. Trong cuốn sách này đã trình bày cách tiếp cận mới trong việc giảng dạy và giải các vấn đề và bài toán trong chương trình THPT bằng các phần mềm như Maple, Cabri Geometry và Excel. Các bạn có thể tham khảo thông tin chi tiết về cuốn sách này tại địa chỉ:
http://vnschool.net/ebooks/toansocap.php

Ngày 5 - 7 - 2006, Nhà xuất bản Giáo dục đã chính thức phát hành sách Cùng học Tin học, Quyển 1 dành cho các nhà trường Tiểu học dạy môn Tin học như một môn học tự chọn. Theo chương trình môn học Tin học tự chọn do Bộ Giáo dục và đào tạo ban hành, chương trình môn Tin học sẽ được dạy từ lớp 3 như một môn học tự chọn.
Một tin vui xin được thông báo với các nhà trường là phần mềm Cùng học Toán và Cùng học & Dạy Toán đã được công ty Công nghệ Tin học Nhà trường - School@net cho phép đưa vào cuốn sách như một phần mềm học tập dành cho học sinh lớp 3.
Tại Hà Nội trong các ngày từ 4 đến 6 tháng 7 năm 2006 đã diễn ra hội thảo tập huấn giáo viên tiểu học các tỉnh, thành phố phía Bắc đang thử nghiệm chương trình này. Tại hội thảo các tác giả sách đã trình bày nội dung của sách Cùng học Tin học, Quyển 1 bản chính thức và sách Cùng học Tin học, Quyển 2, bản in thử nghiệm.

V. Khả năng hỗ trợ của phần mềm CÙNG HỌC & DẠY TOÁN trong chương trình môn Toán bậc Tiểu học

Trong phần này sẽ mô tả chi tiết khả năng hỗ trợ của bộ phần mềm Cùng học Toán + Cùng học và dạy Toán cho giáo viên bậc Tiểu học theo chương trình khi giảng dạy trên lớp. Chúng tôi căn cứ dựa trên bộ sách giáo khoa Toán Tiểu học mới do Nhà xuất bản giáo dục ấn hành năm 2006. Hiện tại bộ phần mềm chỉ hỗ trợ cho các dạng toán cộng, trừ, nhân, chia các số dạng phép toán trực tiếp. Trong tương lai chúng tôi sẽ phát triển phần mềm này để có thể hỗ trợ cho các phạm vi kiến thức còn lại của chương trình.

Chú thích cho các ký hiệu trong bảng:

Chưa hỗ trợ:

Hỗ trợ học sinh ôn luyện và làm bài tập:

Hỗ trợ giáo viên giảng dạy một phần:

Hỗ trợ giáo viên giảng dạy toàn phần:

Chương trình Lớp 1

Chương trình Lớp 2

Chương trình Lớp 3

Chương trình Lớp 5

Chương trình Lớp 5

V. Khả năng hỗ trợ của phần mềm CÙNG HỌC & DẠY TOÁN trong chương trình môn Toán bậc Tiểu học

Trong phần này sẽ mô tả chi tiết khả năng hỗ trợ của bộ phần mềm Cùng học Toán + Cùng học và dạy Toán cho giáo viên bậc Tiểu học theo chương trình khi giảng dạy trên lớp. Chúng tôi căn cứ dựa trên bộ sách giáo khoa Toán Tiểu học mới do Nhà xuất bản giáo dục ấn hành năm 2006. Hiện tại bộ phần mềm chỉ hỗ trợ cho các dạng toán cộng, trừ, nhân, chia các số dạng phép toán trực tiếp. Trong tương lai chúng tôi sẽ phát triển phần mềm này để có thể hỗ trợ cho các phạm vi kiến thức còn lại của chương trình.

Chú thích cho các ký hiệu trong bảng:

Chưa hỗ trợ:

Hỗ trợ học sinh ôn luyện và làm bài tập:

Hỗ trợ giáo viên giảng dạy một phần:

Hỗ trợ giáo viên giảng dạy toàn phần:

CHƯƠNG TRÌNH LỚP 5:

V. Khả năng hỗ trợ của phần mềm CÙNG HỌC & DẠY TOÁN trong chương trình môn Toán bậc Tiểu học

Trong phần này sẽ mô tả chi tiết khả năng hỗ trợ của bộ phần mềm Cùng học Toán + Cùng học và dạy Toán cho giáo viên bậc Tiểu học theo chương trình khi giảng dạy trên lớp. Chúng tôi căn cứ dựa trên bộ sách giáo khoa Toán Tiểu học mới do Nhà xuất bản giáo dục ấn hành năm 2006. Hiện tại bộ phần mềm chỉ hỗ trợ cho các dạng toán cộng, trừ, nhân, chia các số dạng phép toán trực tiếp. Trong tương lai chúng tôi sẽ phát triển phần mềm này để có thể hỗ trợ cho các phạm vi kiến thức còn lại của chương trình.

Chú thích cho các ký hiệu trong bảng:

Chưa hỗ trợ:

Hỗ trợ học sinh ôn luyện và làm bài tập:

Hỗ trợ giáo viên giảng dạy một phần:

Hỗ trợ giáo viên giảng dạy toàn phần:

CHƯƠNG TRÌNH LỚP 4:

V. Khả năng hỗ trợ của phần mềm CÙNG HỌC & DẠY TOÁN trong chương trình môn Toán bậc Tiểu học

Trong phần này sẽ mô tả chi tiết khả năng hỗ trợ của bộ phần mềm Cùng học Toán + Cùng học và dạy Toán cho giáo viên bậc Tiểu học theo chương trình khi giảng dạy trên lớp. Chúng tôi căn cứ dựa trên bộ sách giáo khoa Toán Tiểu học mới do Nhà xuất bản giáo dục ấn hành năm 2006. Hiện tại bộ phần mềm chỉ hỗ trợ cho các dạng toán cộng, trừ, nhân, chia các số dạng phép toán trực tiếp. Trong tương lai chúng tôi sẽ phát triển phần mềm này để có thể hỗ trợ cho các phạm vi kiến thức còn lại của chương trình.

Chú thích cho các ký hiệu trong bảng:

Chưa hỗ trợ:

Hỗ trợ học sinh ôn luyện và làm bài tập:

Hỗ trợ giáo viên giảng dạy một phần:

Hỗ trợ giáo viên giảng dạy toàn phần:

CHƯƠNG TRÌNH LỚP 3:

V. Khả năng hỗ trợ của phần mềm CÙNG HỌC & DẠY TOÁN trong chương trình môn Toán bậc Tiểu học

Trong phần này sẽ mô tả chi tiết khả năng hỗ trợ của bộ phần mềm Cùng học Toán + Cùng học và dạy Toán cho giáo viên bậc Tiểu học theo chương trình khi giảng dạy trên lớp. Chúng tôi căn cứ dựa trên bộ sách giáo khoa Toán Tiểu học mới do Nhà xuất bản giáo dục ấn hành năm 2006. Hiện tại bộ phần mềm chỉ hỗ trợ cho các dạng toán cộng, trừ, nhân, chia các số dạng phép toán trực tiếp. Trong tương lai chúng tôi sẽ phát triển phần mềm này để có thể hỗ trợ cho các phạm vi kiến thức còn lại của chương trình.

Chú thích cho các ký hiệu trong bảng:

Chưa hỗ trợ:

Hỗ trợ học sinh ôn luyện và làm bài tập:

Hỗ trợ giáo viên giảng dạy một phần:

Hỗ trợ giáo viên giảng dạy toàn phần:

CHƯƠNG TRÌNH LỚP 2:

V. Khả năng hỗ trợ của phần mềm CÙNG HỌC & DẠY TOÁN trong chương trình môn Toán bậc Tiểu học

Trong phần này sẽ mô tả chi tiết khả năng hỗ trợ của bộ phần mềm Cùng học Toán + Cùng học và dạy Toán cho giáo viên bậc Tiểu học theo chương trình khi giảng dạy trên lớp. Chúng tôi căn cứ dựa trên bộ sách giáo khoa Toán Tiểu học mới do Nhà xuất bản giáo dục ấn hành năm 2006. Hiện tại bộ phần mềm chỉ hỗ trợ cho các dạng toán cộng, trừ, nhân, chia các số dạng phép toán trực tiếp. Trong tương lai chúng tôi sẽ phát triển phần mềm này để có thể hỗ trợ cho các phạm vi kiến thức còn lại của chương trình.

Chú thích cho các ký hiệu trong bảng:

Chưa hỗ trợ:

Hỗ trợ học sinh ôn luyện và làm bài tập:

Hỗ trợ giáo viên giảng dạy một phần:

Hỗ trợ giáo viên giảng dạy toàn phần:

CHƯƠNG TRÌNH LỚP 1:

IV. Mô hình sử dụng phần mềm trên thực tế

Như vậy chúng ta đã thấy rất rõ ràng phần mềm Cùng học và dạy Toán là một công cụ rất tốt hỗ trợ giáo viên trong quá trình giảng dạy trên lớp. Kết hợp với Cùng học Toán, bộ hai sản phẩm này sẽ mang đến cho các nhà trường và giáo viên tiểu học một cách nhìn mới và tiếp cận mới trong việc bước đầu ứng dụng CNTT trong công tác giảng dạy của mình.

Trong phần này chúng tôi đưa ra một số mô hình có thể áp dụng trên thực tế việc đưa phần mềm này vào các lớp học như thế nào. Vì điều kiện trang bị cơ sở vật chất của các nhà trường rất khác nhau do vậy qua trình thử nghiệm đưa các ứng dụng CNTT vào giảng dạy cũng khác nhau. Tại đây chúng tôi sẽ đưa ra một số mô hình hay gặp trên thực tế tại các nhà trường và đề xuất cách tiến hành cài đặt phần mềm và cách tiến hành giảng dạy trên mô hình này.

IV. Các dạng toán đã được mô phỏng và cách sử dụng

Như đã trình bày ở trên, phần mềm Cùng học và dạy Toán có chức năng chính là mô phỏng các dạng toán trong chương trình sách giáo khoa Tiểu học. Các mô phỏng này đóng vai trò như một công cụ hỗ trợ giáo viên khi giảng bài trên lớp học.

Sau đây là mô tả chi tiết toàn bộ gần 50 các dạng Toán đã được mô phỏng trong phần mềm.

III. Nội dung chi tiết của Cùng học Toán và Cùng học & Dạy Toán

Nội dung của phần mềm Cùng học & dạy Toán được thiết kế theo mô hình phân bổ:

KHỐI LỚP --> PHẠM VI KIẾN THỨC CHÍNH ---> PHẠM VI KIẾN THỨC CON

Phạm vi kiến thức chính là các nút lệnh nhỏ. Khi nháy chuột trên các nút lệnh này thì một bảng chọn con xuất hiện, đó chính là các Phạm vi kiến thức con. Việc chia nhỏ các Phạm vi kiến thức này cho phép giáo viên có thể hướng dẫn giảng dạy một cách chi tiết nhất và bám sát chương trình của sách giáo khoa. Đặc biệt một số kiến thức đã được chia nhỏ sâu hơn nhiều lần so với sách giáo khoa.

II. Giới thiệu các tính năng chính của hai sản phẩm phần mềm mới: Cùng học Toán, Cùng học và dạy Toán

Trong phần này sẽ mô tả một số tính năng mạnh chính của bộ phần mềm Cùng học Toán + Cùng học và dạy Toán. Các tính năng này bắt nguồn từ ý tưởng thiết kế của phần mềm là mô phỏng các dạng Toán của chương trình Tiểu học theo bộ Sách giáo khoa mới dành cho cả đối tượng giáo viên và học sinh.

I. Giới thiệu màn hình mô phỏng học và dạy toán

Khi nháy chuột lên một biểu tượng kiến thức của các lớp học, phần mềm sẽ đưa bạn vào các màn hình ôn luyện, học tập và dạy Toán. Tùy thuộc vào các dạng toán và bài toán khác nhau thì dữ liệu và cách thể hiện các phép toán cũng khác nhau. Tuy nhiên các màn hình ôn luyện toán này đều có các chức năng, nút lệnh tương tự nhau.

Tháng 5 năm 2006, Công ty Công nghệ Tin học Nhà trường đã phát hành bộ phần mềm mới bao gồm 2 sản phẩm: CÙNG HỌC TOÁN và CÙNG HỌC VÀ DẠY TOÁN. Thực chất đây là 2 phiên bản của cùng một sản phẩm: Phần mềm mô phỏng học và dạy Toán Tiểu học theo chương trình cải cách giáo dục mới. Phiên bản CÙNG HỌC TOÁN được thiết kế dành riêng cho HỌC SINH ôn luyện và làm toán trực tiếp trên máy tính. Phiên bản CÙNG HỌC VÀ DẠY TOÁN được thiết kế cho đối tượng sử dụng là GIÁO VIÊN dùng để hỗ trợ giảng dạy trên lớp học.

Như vậy Cùng học và dạy Toán là một phần mềm rất đặc biệt, lần đầu tiên được thiết kế tại Việt Nam dành cho đối tượng là giáo viên Tiểu học. Nó sẽ là một công cụ hỗ trợ đắc lực cho giáo viên trong khi giảng dạy trên lớp. Hiện nay trong toàn ngành giáo dục đang diễn ra một quá trình, một phong trào thi đua đổi mới phương pháp giảng dạy. Trong phong trào đổi mới này, máy tính và phần mềm đóng vai trò rất quan trọng, là tâm điểm chú ý của các cải cách mới. Máy tính, phần mềm đóng vai trò là các thiết bị hỗ trợ giảng dạy rất hữu hiệu cho giáo viên. Phần mềm Cùng học và dạy Toán đã được thiết kế với chính mục đích đã nêu trên nhằm đáp ứng nhu cầu rất lớn và đa dạng của giáo viên và nhà trường.

Bài viết này sẽ giới thiệu kỹ hơn về các tính năng mạnh của bộ phần mềm này trong việc hỗ trợ cho giáo viên giảng dạy môn Toán trên lớp học. Bài viết cũng đã mô tả đầy đủ toàn bộ nội dung chi tiết của phần mềm, mô tả đầy đủ toàn bộ các dạng toán đã được mô phỏng trong phần mềm. Phần cuối của bài viết chúng tôi liệt kê toàn bộ nội dung kiến thức của chương trình toán bậc tiểu học theo bộ sách giáo khoa mới và khả năng hỗ trợ của phần mềm đối với các nội dung này.

Bài viết này sẽ trình bày cách thiết lập một thí nghiệm vật lý đơn giản lớp 9 THCS từ phần mềm Crocodile Physics và cách tiến hành "thí nghiệm ảo" này trên lớp học. Bạn đọc hãy tự so sánh và kết luận về tác dụng của việc sử dụng các thí nghiệm vât lý ảo bằng phần mềm.