Cong ty Cong Nghe Tin hoc Nha truong | http://www.schoolnet.vn |
Gs Nguyễn Minh Thuyết đề xuất 7 giải pháp đổi mới Giáo dục 09/02/2012 (GDVN) - Theo Gs.Ts Nguyễn Minh Thuyết, để thực hiện thành công việc đổi mới căn bản, toàn diện GD, cần thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản sau: 1. Đổi mới triết lý GD Theo GS.TS Nguyễn Minh Thuyết và PGS.TS Hoàng Hòa Bình, đầu tiên là phải đổi mới Triết lý Giáo dục Theo chúng tôi, GD Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới phải là một nền GD thực học, khai phóng và dân chủ. Trước hết, nói về thực học. Về cơ cấu ngành nghề, thực học có nghĩa là ưu tiên phát triển nguồn nhân lực trong những ngành kinh tế - kỹ thuật có tính ứng dụng cao. Nước ta còn nghèo, lại là nước đi sau và muốn nhanh chóng bắt kịp các nước đi trước nên không thể phát triển dàn trải. Trong vòng 50 năm tới, cần tập trung đào tạo nhân lực cho những ngành trực tiếp sản xuất ra của cải vật chất, có khả năng tăng cường sức cạnh tranh của nền kinh tế. Đối với các ngành khoa học cơ bản, bên cạnh việc đáp ứng nhu cầu nâng cao dân trí, chỉ cần đầu tư đào tạo số lượng ít những người thực sự có năng khiếu, sở trường để bồi dưỡng nhân tài. Về nội dung dạy và học, thực học có nghĩa là từ bỏ những kiến thức thuần tuý sách vở, hàn lâm, tập trung vào việc hình thành những tri thức và kỹ năng thiết thực đối với sản xuất, kinh doanh và đời sống. Về phương pháp dạy và học, thực học có nghĩa là tăng cường thời gian thực hành cho người học, gắn kết trường học với đơn vị sử dụng lao động để người học có điều kiện vừa học vừa làm. Ở CHLB Đức, việc đào tạo kỹ sư thực hành và công nhân thường có sự liên kết giữa nhà nước và doanh nghiệp theo tỷ lệ doanh nghiệp bỏ ra 70%, nhà nước 30% tổng chi phí đào tạo. Trong quá trình đào tạo, học sinh có 70% thời gian học tại doanh nghiệp, 30% tại trường. Thời gian học tại doanh nghiệp, học sinh được tiếp cận với toàn bộ thiết bị, công nghệ mới, thậm chí được doanh nghiệp trả lương khi đáp ứng được yêu cầu của cong việc. Đây là một kinh nghiệm quý nên được tham khảo. Thứ hai, nói về dân chủ. Trên phương diện tổ chức hệ thống giáo dục, dân chủ đồng nghĩa với xã hội hoá, nhưng xét về mặt thuật ngữ thì sử dụng thuật ngữ dân chủhợp lí hơn. Trên phương diện quản lý GD, dân chủ thể hiện ở quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của cơ sở GD, quyền chủ động của giáo viên và quyền của người học đóng góp vào quá trình thực hiện hoạt động GD. Còn trên phương diện nội dung và phương pháp dạy học, dân chủ thể hiện không chỉ ở tư tưởng dân chủ trong nội dung GD mà còn ở sự tôn trọng người học, tạo điều kiện để người học phát triển. Thứ ba , nói về khai phóng. Khai phóng là cởi mở về tư tưởng, học thuật, tạo điều kiện cho việc tiếp nhận và sáng tạo cái mới. Có khai phóng mới tạo ra được những lớp người dám nghĩ, dám làm. Người Việt Nam chúng ta thường tiếp thu nhanh và có nhiều sáng kiến nhưng năng lực tưởng tượng không cao, do đó ít có khả năng tạo ra những bước đột phá. Từ mô hình xã hội đến phát triển kinh tế, công nghệ, chúng ta thường nhập khẩu hoặc mô phỏng sáng kiến nước ngoài. 2. Đổi mới cơ cấu hệ thống GD quốc dân Hệ thống GD phổ thông kéo dài 12 năm tỏ ra không phù hợp với hoàn cảnh của đa phần người học và điều kiện kinh tế của đất nước nói chung. Theo quan điểm của chúng tôi, nên thiết kế hệ thống này theo công thức 9 + 2, tức là đại bộ phận học sinh chỉ học 9 năm, sau đó vào trường nghề; số học sinh có đủ điều kiện sẽ học 2 năm dự bị ĐH và chỉ học các môn phục vụ chuyên ngành tương lai. Hệ thống GD chuyên nghiệp và GDDH nước ta khá rắc rối. Bên cạnh các trường trung cấp chuyên nghiệp, trường CĐ, trường ĐH do Bộ GDĐT quản lý, còn có các trường nghề do Bộ LĐTBXH quản lý, bao gồm ba trình độ sơ cấp nghề, trung cấp nghề và CĐ nghề. Về hình thức GD thường xuyên, cũng cần có sự nhận thức lại. Để tiến tới một xã hội học tập, trong đó người lao động có thể học bất kỳ một học phần nào để nâng cao hiểu biết và kỹ năng, phục vụ cho công việc của mình, không nên quan niệm cứng nhắc GD thường xuyên phải tổ chức thành những lớp học riêng, học phải lấy bằng, mà cần quan niệm là tuỳ điều kiện thời gian của mình và khả năng tiếp nhận của cơ sở GD, người học có thể theo học cùng sinh viên chính quy hoặc học lớp riêng. 3. Đổi mới nội dung, phương pháp GD Cần quan tâm đến đầu ra của ngành Giáo dục
Xây dựng chương trình theo định hướng nội dung là định ra trong chương trình một hệ thống các đơn vị kiến thức cần trang bị cho người học. Đây là kiểu chương trình xác định đầu vào. Nội dung và phương pháp dạy học bao giờ cũng gắn bó với nhau. Mỗi nội dung đòi hỏi một phương pháp thích hợp. Các kĩ năng không thể được hình thành và phát triển bằng con đường truyền giảng thụ động. Muốn phát triến những kĩ năng này, người học phải được hoạt động trong môi trường gần với môi trường thực dưới sự hướng dẫn của người dạy. Các kiến thức có thể được tiếp thu qua lời giảng, nhưng người học chỉ làm chủ được những kiến thức này khi chiếm lĩnh chứng bằng chính hoạt động có ý thức của mình. Ý tưởng dạy học thông qua hoạt động của HS được nhà văn Pháp Michel Montaigne (1533 - 1592) nêu ra từ thế kỉ XVI trong tác phẩm Les Essais. Theo ông, người thầy cần rèn luyện cho trò trí xét đoán. Muốn đạt mục tiêu này, cách thức tốt nhất, kiến hiệu nhất không phải là thầy giảng dạy một cách giáo điều, thao thao bất tuyệt. Trái lại, thầy cần buộc học trò hoạt động, vận dụng khả năng xét đoán của mình và rèn luyện khả năng ấy trong quá trình hoạt động. Gần hai thế kỉ sau, tư tưởng dạy học thông qua tổ chức hoạt động được nhà văn, nhà triết học Pháp Jean-Jaques Rousseau (1712 - 1778) phát triển một cách toàn diện và sâu sắc trong cuốn tiểu thuyết Emile (còn gọi là De l’education [Về giáo dục]). Có thể nói những tư tưởng xuất hiện rất sớm của Montaigne và Rousseau tuy còn chưa thật hoàn hảo nhưng đã đặt nền móng cho sự ra đời của phương pháp tổ chức hoạt động, một phương pháp dạy học được hoàn thiện nhờ cách tiếp cận hoạt động - nhân cách trong giáo dục học sau này. Cùng với đổi mới nội dung chương trình và phương pháp dạy học, cũng cần sắp xếp hợp lí thời gian học trên lớp với thời gian dã ngoại, tăng tính linh hoạt của chương trình, trao quyền chủ động nhiều hơn cho nhà trường và giáo viên để đa dạng hóa các hình thức bồi dưỡng tri thức, rèn luyện kỹ năng cho người học. 4. Đổi mới công tác xây dựng đội ngũ nhà giáo Chất lượng Giáo viên là yếu tố quan trọng nhất
Để nâng cao chất lượng và phát triển đội ngũ này, trước hết, phải quan tâm tới việc đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo. Chương trình và phương pháp tổ chức đào tạo ở trường sư phạm phải thay đổi. Phải gắn kết chặt chẽ trường sư phạm với trường phổ thông, ít nhất cũng như mức độ gắn kết giữa trường Y với bệnh viện, để sinh viên có điều kiện vừa học vừa làm. Công tác bồi dưỡng thường xuyên đối với nhà giáo cũng cần được cải tiến để có hiệu quả rõ rệt hơn. Bên cạnh đó, cần giải quyết thoả đáng vấn đề tăng thu nhập thực tế cho nhà giáo. Cần xây dựng cơ chế trả lương theo khối lượng và chất lượng công việc để những người có năng lực và toàn tâm toàn ý với nghề có thể sống được bằng nghề. 5. Đổi mới quản lý GD Hiệu trưởng và giáo viên phải chịu trách nhiệm về kết quả học tập của trường hoặc lớp mà họ phụ trách.
6. Đổi mới cơ chế tài chính GD Điều đáng buồn là cho đến nay, chưa một tỉnh, thành phố nào trong cả nước áp dụng mức học phí mới và chính sách hỗ trợ kinh phí cho hộ nghèo để có điều kiện đưa con tới trường
Tuy nhiên, cho đến nay, chưa một tỉnh, thành phố nào trong cả nước áp dụng mức học phí mới và chính sách hỗ trợ kinh phí cho hộ nghèo để có điều kiện đưa con tới trường. Theo chúng tôi, Bộ GDĐT cần khảo sát thực tế để đánh giá đúng nguyên nhân của tình trạng này, từ đó trình cơ quan có thẩm quyền hoàn thiện các giải pháp nêu trong Đề án, tạo điều kiện phát triển sự nghiệp GD. 7. Đổi mới kinh tế - xã hội, tạo môi trường thuận lợi để thực hiện đổi mới GD Nguyên nhân sâu xa nhất hạn chế chất lượng GD của nước ta là nền kinh tế và thị trường lao động chưa tạo được sức hấp dẫn và áp lực buộc GD phải thay đổi. Một nền kinh tế dựa trên lắp ráp, gia công, khai khoáng, nông nghiệp cổ truyền cùng dịch vụ nhà hàng, khách sạn, mua bán đất đai thì không cần các cử nhân và kỹ sư xuất sắc. Bên cạnh đó, nền kinh tế, nhất là khu vực kinh tế nhà nước, chưa vận hành theo đúng quy luật kinh tế thị trường, từ đó đẻ ra một thị trường lao động không công bằng và một nền GD ứng thí, đi học chỉ cốt lấy bằng nhằm đáp ứng “tiêu chuẩn 'cán bộ'', chứ không cần thực học. Cho nên, muốn cải thiện chất lượng GD thì Nhà nước phải đẩy mạnh cải cách kinh tế và đổi mới chính sách tuyển dụng, sử dụng cán bộ; đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống tham nhũng, xây dựng nếp sống văn hoá lành mạnh, nhân ái, tạo môi trường xã hội tích cực để hình thành và phát triển nhân cách tốt đẹp cho tuổi trẻ học đường. Đổi mới một lĩnh vực rộng lớn như GD không phải dễ dàng, nhưng đó là công việc nhất thiết phải làm để thực hiện ước nguyện đưa dân tộc ta ''bước tới đài vinh quang, sánh vai cùng các cường quốc năm châu'' như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói trong bức thư gửi học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam mới. |
URL của bài viết này::http://www.schoolnet.vn/modules.php?name=News&file=article&sid=6063 |
© Cong ty Cong Nghe Tin hoc Nha truong | contact: sales@schoolnet.vn |