Theo bài "Lấy ý kiến dân về Đề án đổi mới thi và tuyển sinh" trên Báo điện tử Hà Nội Mới, vấn đề “thi trắc nghiệm” (trong 6 vấn đề) được Bộ Giáo dục và Đào tạo nêu ra rõ ràng, tôi xin chép nguyên văn: “Chuyển việc ra đề từ hình thức tự luận sang hình thức trắc nghiệm đối với các môn thi, trừ môn Ngữ văn phối hợp tự luận và trắc nghiệm”, muốn phát biểu ý kiến khi được hỏi, người dân tất nhiên cần phải biết “thế nào là thi trắc nghiệm”.

Tôi định cư ở nước ngoài, không hiểu rõ, nên phải hỏi cho kỹ, vì thấy có người trong nước dùng chữ “test”. Ở Pháp, có một loại kiểm tra, mang tên QCM (Questionnaires à Choix Multiples), là một loại kiểm tra hiểu biết trên một vấn đề bằng cách nêu câu hỏi kèm theo nhiều giải đáp, trong đó có một giải đáp đúng và nhiều giải đáp sai. Người bị kiểm tra phải chọn một trong những giải đáp đó. Nếu chọn giải đáp đúng, thì được coi là “đạt”, nếu chọn một giải đáp sai, thì là “hỏng”. Hình thức này không được dùng để “thi”, vì nó mang tính chất “đố”, có thể đoán mò mà trúng, không bảo đảm. Hơn nữa, nó lại nguy hiểm ở chỗ là khi hình ảnh của một giải đáp sai đã chui vào đầu rồi, thì khó xua nó ra lắm. (Tôi đã từng có bài viết "Nhập 2 kỳ thi làm 1 và thi trắc nghiệm: Mắc vào khó gỡ" về vấn đề này đăng trên báo Tiền Phong)

Không biết “thi trắc nghiệm” ở trong nước có phải là trong nghĩa đó không? Trong bài "Test nhanh" tiến sĩ thật: Đúng là tri thức thì vô... cùng!, phóng viên của Vietimes có đặt một số câu hỏi với 3 vị tiến sĩ (1 cựu quan chức thuộc Bộ GD-ĐT - nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế - Bộ Giáo dục và Đào tạo, Giám đốc Trung tâm Hợp tác Giáo dục và Dạy nghề - Hội Khuyến học Việt Nam, 1 giảng viên Trường Đại học Quốc tế - Đại học Quốc gia Hà Nội và 1 giảng viên Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội). Câu hỏi liên quan đến chuyên ngành của mỗi vị, nhưng trừ một câu trả lời, nói chung là các vị rất tự tin… hoặc là trả lời nhầm hoặc là không biết. Phóng viên dùng chữ “test nhanh” một cách thận trọng, chứ không dùng cụm từ “thi trắc nghiệm”.

Nếu phải “thi trắc nghiệm” về “vấn đề các vị trả lời nhầm” thì có lẽ phải đặt câu hỏi như sau: “Trong câu hỏi về loại nhầm này, giải đáp nào trong 3 giải đáp sau đây là đúng:

1. Nhầm thuộc loại “Học sinh ngồi nhầm lớp”

2. Nhầm thuộc loại “Nhà giáo đứng nhầm lớp”

3. Nhầm thuộc loại “Nhà quản lý giữ nhầm ghế”

Chắc là chỉ các quan chức ở Bộ GD-ĐT mới có thể chọn được giải đáp đúng.