Đó là: Các nhà tuyển dụng đã phải đào tạo lại cho hơn 50% SV tốt nghiệp, vì không đáp ứng được yêu cầu chuyên môn.

Con số trên đến từ một đề tài nghiên cứu trọng điểm cấp bộ do ĐH Sư phạm TPHCM thực hiện, cho nên dĩ nhiên là nó đáng tin cậy. Nhưng oái oăm, nó càng đáng tin cậy thì nỗi lo càng đầy, chúng ta càng cảm thấy chua chát và xã hội càng thêm trăn trở.

Hơn 50% số SV tốt nghiệp phải đào tạo lại, cũng có nghĩa là ít nhất hơn một nửa dù đã được đào tạo nhưng bị lệch, không chuẩn, không bắt kịp các yêu cầu chuyên môn luôn được thay đổi và nâng cấp trong môi trường công việc.

Bốn năm ĐH, một sự tiêu tốn thời gian và công sức, tiền bạc, nhưng cuối cùng vẫn chỉ đi tới một sự... nửa vời. Cái sự học để làm được việc tại nước ta sao trở nên gian nan, chật vật đến vậy!

Những yếu tố dẫn đến hệ quả này đã được Bộ GDĐT nhìn nhận có bảy nguyên nhân. Nguyên nhân có liên quan chặt chẽ nhất với chất lượng đào tạo và tỉ lệ SV bị đào tạo lại quá nhiều là: Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý còn thiếu về số lượng và hạn chế về trình độ, chưa đồng bộ về cơ cấu. Chương trình đào tạo, nội dung giảng dạy chưa được đổi mới và cập nhật thường xuyên. Phương pháp giảng dạy và học tập chưa phù hợp với điều kiện giảng dạy ĐH.

Chỉ một đoạn văn ngắn đề cập đến nguyên nhân mà đầy các từ "còn", "chưa", thiếu", "hạn chế" - như là những chướng ngại còn ngổn ngang trên bước đường xây dựng hệ thống ĐH chất lượng tại VN.

SV vào trường ĐH mà không xác định rõ được mình ra trường có thể làm được những gì. Nhà trường đào tạo theo một chương trình chung chung và thiếu điểm nhấn cung cấp cho những nhu cầu nào trong xã hội, thì đó là nỗi bất hạnh lớn nhất đối với ngành giáo dục đào tạo!

Từ nhiều năm nay, các nhà đầu tư nước ngoài và các đơn vị, DN trong nước đã phải chấp nhận một thực tế là tốn kém hơn mức bình thường để đào tạo lại nhân viên. Không chỉ nắn lại những kiến thức chuyên môn thiếu chuẩn, mà còn bổ sung kiến thức bị hẫng và các kỹ năng mềm là những yếu tố rất thiếu và yếu của hệ thống đào tạo ĐH hiện nay. Đây là một sự lãng phí vô hình, nhưng thường được núp dưới lớp vỏ ngôn từ "thiếu và yếu" nghe nhẹ hơn rất nhiều!

Vạch ra được những yếu kém đã là không dễ, nhưng để từ đó xây dựng cho được một hệ thống giáo dục ĐH mạnh có chất lượng cao càng không dễ chút nào. Sự lãng phí vô hình càng kéo dài, đối tượng phải chịu trách nhiệm không phải là SV mà là hệ thống đào tạo, điển hình là cơ quan hoạch định chiến lược đào tạo và các trường thực thi chiến lược ấy.