"Duyên nợ" cuộc chiến Việt Nam

Trường ĐH Công nghệ Texas (Texas Tech University - TTU) được nhiều người biết đến sau sự kiện Nhật ký Đặng Thùy Trâm, vì chính nơi đây đã tạo cầu nối cho cuốn nhật ký tìm lại quê hương của mình sau hơn 30 năm lưu lạc, cũng như bảo tồn nó theo nguyện vọng của gia đình liệt sĩ Đặng Thùy Trâm. TTU khá tự hào vì có một trung tâm nghiên cứu và lưu giữ nhiều tài liệu có giá trị về cuộc chiến tranh Việt Nam lớn nhất nước Mỹ. Năm 1989, giáo sư sử học James Reckner, từng tham chiến tại Việt Nam, cùng với một nhóm cựu chiến binh khác kiến nghị với TTU thành lập trung tâm nghiên cứu về chiến tranh Việt Nam tại trường, và kiến nghị của ông được phê duyệt ngay trong năm đó. Năm 1998, ông Reckner quay lại Việt Nam lần đầu tiên và tham dự một hội thảo quốc tế ở Hà Nội. Trong số 700 người tham dự, ông Reckner tình cờ ngồi cạnh đại tướng Võ Nguyên Giáp. Ông Reckner tâm sự: "Chúng tôi ngồi cạnh nhau và cố gắng vượt qua nỗi buồn quá khứ. Đó là buổi sáng đầu tiên của tôi ở Việt Nam sau sự kiện 30.4".

Trung tâm thu thập và sưu tầm những tài liệu liên quan đến cuộc chiến, đồng thời cũng tổ chức hội thảo thường niên, diễn đàn tranh luận, trao đổi ý kiến về chiến tranh Việt Nam. Những hoạt động này thu hút đông đảo giới sử học, nhà nghiên cứu từ khắp nơi trên thế giới. Nhiều nhân vật nổi tiếng của Việt Nam đã đến thăm và nói chuyện như nhà nghiên cứu Trần Bạch Đằng, nhà văn Bảo Ninh (tác giả quyển Nỗi buồn chiến tranh)…

Kho lưu trữ tư liệu của trung tâm khá lớn, chủ yếu từ nguồn đóng góp của cựu chiến binh Mỹ, người Việt sống ở hải ngoại, và sưu tập trực tiếp từ Việt Nam. Ngoài ra, trung tâm còn thu thập những vật dụng lính Mỹ dùng trong chiến tranh, quân phục của bộ đội Việt Nam, hay những vật phẩm văn hóa mà các lính Mỹ đem về sau khi rời quân ngũ. Đảo một vòng quanh kho sách, chúng tôi thấy có những chiếc nón tai bèo, dép cao su, ba lô của bộ đội Việt Nam đặt cạnh những chiếc nón cối nặng trịch, những đôi giày đen to đùng, những bi đông đựng nước của lính Mỹ. Ngoài ra còn có những lá thư thấm đầy nước mắt của lính trẻ Mỹ viết cho mẹ và người yêu, mong mỏi từng ngày để được về đoàn tụ cùng gia đình. Những tờ báo nổi tiếng ở Việt Nam trước giải phóng bằng tiếng Anh, Pháp, Hoa và tiếng Việt đều được xếp ngăn nắp theo thứ tự từng số báo.

Cầu nối cho sinh viên Việt Nam

Hiện tại trung tâm có hơn 20 triệu trang tư liệu, hình ảnh, phim, video, bản đồ... Ở đây các du học sinh Việt Nam có thể xin việc làm ở trung tâm như phân loại tài liệu, dịch thuật, hoặc tải các trang tư liệu lên mạng internet. Những ai đam mê nghiên cứu về cuộc chiến tranh Việt Nam có thể đọc và tải tài liệu miễn phí từ website của trung tâm (www.vietnam.ttu.edu). Trang web còn ghi lại tất cả những bài phát biểu ở hội thảo thường niên và các cuộc phỏng vấn. Vì thế, mọi người có thể nghe và xem trực tiếp những hoạt động liên quan đến chiến tranh Việt Nam mà trung tâm đã thu thập được.

Hằng năm trung tâm đều cử người sang Việt Nam nghiên cứu, thăm viếng các di tích lịch sử và tọa đàm với các học giả, lãnh đạo của Việt Nam. Trung tâm cũng tổ chức những chuyến đi thực tế cho sinh viên Mỹ và giao lưu văn hóa với sinh viên Việt Nam. Tiến sĩ Steve Maxner - Phó giám đốc trung tâm cho biết: "Sau mỗi chuyến đi, sinh viên Mỹ hiểu hơn về đất nước và con người Việt Nam và biết trân trọng những giá trị lịch sử mà trung tâm đang bảo tồn". TTU cũng dành một nguồn kinh phí đáng kể để cấp học bổng cho nhiều học sinh, sinh viên nghèo hiếu học (100-125 USD/suất) và thiết lập mối quan hệ với nhiều trường ĐH ở Việt Nam. Tính đến năm 2006, TTU đã trao học bổng cho 450 sinh viên Việt Nam. Trong những năm gần đây, TTU đã cố gắng liên kết với một số ĐH của Việt Nam để mở chương trình đào tạo tiên tiến ở các thành phố lớn và trao đổi sinh viên, học giả. Trong buổi nói chuyện với sinh viên khóa sau ĐH gần đây, ông Maxner cho biết TTU có ý định mở một chi nhánh tại Việt Nam và hy vọng sinh viên Việt Nam có thể tiếp cận được nền giáo dục cũng như ngành công nghệ hiện đại ngay tại đất nước mình. TTU cũng nỗ lực xây dựng mối quan hệ ngoại giao với các viện nghiên cứu nhằm giúp đào tạo thêm nguồn nhân lực trí tuệ cho Việt Nam.

Những gì TTU và Trung tâm Việt Nam học đã và đang làm thật đáng trân trọng. Chiến tranh đã đi qua, nhưng lịch sử sẽ tồn tại mãi mãi, và chính nơi đây là cầu nối để gắn kết lại những gì đau thương, mất mát mà cả hai đất nước phải gánh chịu.

School@net (Theo http://www.thanhnien.com.vn/Kieubao/2008/2/9/225541.tno)