Hậu quả tất yếu

. Thưa giáo sư, là nhà giáo lâu năm, ông có bất ngờ với con số 100 ngàn học sinh bỏ học trong năm 2007?

+ Tôi không hề bất ngờ về hiện tượng này, vì đây là hậu quả tất yếu của quan điểm sai lầm về giáo dục trong nhiều năm qua. Điều quan trọng là phải tìm ra được nguyên nhân vì sao có hiện tượng học sinh bỏ học trên cơ sở đối chiếu, so sánh tỷ lệ bỏ học theo từng cấp học, lớp học và cả từng địa phương, từng thời điểm. Con số một, hai trăm ngàn học sinh bỏ học cũng chẳng nói lên được cái gì.

. Vậy thưa ông, nguyên nhân học sinh bỏ học từ đâu?

+ Trước hết là do chương trình học quá tải, thầy không đủ thời gian giảng dạy chu đáo, không có thì giờ tìm hiểu, chăm sóc từng học sinh, dẫn đến hậu quả là học sinh đã kém đành phải chịu kém mãi, từ đó nảy sinh nhu cầu học thêm, học kèm, gây tốn kém cho phụ huynh, kéo theo bao nhiêu hệ lụy như ta đã thấy. Vì nhà trường không chăm sóc được tất cả học sinh, chỉ quan tâm đến học sinh giỏi nên bệnh thành tích phát sinh, kéo dài nhiêu năm, biến học sinh kém thành học sinh giỏi để “đẩy” lên lớp. Hiện tượng này gọi là “ngồi nhầm lớp”. Học không nổi thì phải bỏ học, đó là điều tất yếu.

Nguyên nhân nữa là do các chi phí học tập. Học sinh đi học ngoài khoản đóng học phí còn rất nhiều khoản đóng góp khác. Theo một cuộc nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới mà tôi đã có dịp tham gia báo cáo trước đây, ở Việt Nam, cha mẹ phải đóng góp trên dưới 50% chi phí học tập cho học sinh tiểu học và trung học, kể cả học phí, tiền sách vở, chi phí chuyên chở, các khoản đóng góp cho nhà trường... Trong khi ở nhiều nước trên thế giới, người ta cố phấn đấu để cha mẹ học sinh chỉ phải đóng góp 20% là tối đa.

Trong hoàn cảnh kinh tế phát triển, hội nhập toàn cầu, đầu tư cho giáo dục trong và ngoài nước ngày càng dồi dào mà con em phải thất học do chi phí học tập quá cao, đó là điều hết sức vô lý. Lẽ ra kinh tế phát triển thì học phí ở bậc tiểu, trung học phải giảm để dần dần đi đến chỗ miễn phí hoàn toàn. Đó mới là điều mà chúng ta mong đợi.

Trả ít chi phí mới mong xóa được tình trạng bỏ học

. Đa số học sinh bỏ học là ở vùng sâu, vùng xa. Phải chăng hoàn cảnh kinh tế khó khăn cũng là một nguyên nhân, thưa ông?

+ Mức học phí thì thu như nhau, học sinh vùng sâu, vùng xa càng nghèo thì lấy tiền đâu mà học. Nghèo quá nên họ có quan điểm là thà cho con nghỉ học đi làm kiếm tiền giúp gia đình hơn là học tới lớp 12 rồi cũng đi làm thuê. Tôi tin nhà nước ta đã thấy được vấn đề này và sẽ giải quyết được nó. Tuy nhiên, yếu tố vẫn là thời gian chứ không phải làm trong vài ba năm được. Hiểu và làm được theo quan điểm kinh tế phát triển, người đi học càng giảm bớt tốn kém thì lúc đó mới giải quyết được cái gốc của vấn đề.

. Nhưng theo Bộ GD-ĐT, lộ trình giải quyết vấn đề này trong ba năm 2008-2010 liệu có làm được không, thưa ông?

+ Tôi hy vọng Bộ làm được những gì đã nói chứ tôi thấy khó trong việc xóa bỏ hiện tượng bỏ học trong vài ba năm. Hậu quả mà nền giáo dục của ta đang phải hứng chịu từ một quan điểm giáo dục sai lầm mấy chục năm qua là chạy theo thành tích. Nếu dân trí còn thấp thì dân mình nghèo mãi, không thể hội nhập được với thế giới. Muốn kinh tế phát triển bền vững thì phải chăm lo cho giáo dục. Người giàu hay nghèo gì cũng được đi học. Tiến tới xã hội hóa giáo dục cũng giống như làm một tờ báo. Tôi ví dụ: một tờ báo giá 1.800 đồng, người đọc trả tiền rất ít, phần lớn là doanh nghiệp trả cho các chi phí làm ra tờ báo. Trong giáo dục cũng thế, người học trả rất ít chi phí mới mong xóa được tình trạng học sinh bỏ học vì chi phí quá cao.

. Xin cảm ơn ông.

QUỐC VIỆTghi

School@net (Theo http://www.phapluattp.vn/news/giao-duc/view.aspx?news_id=211)