Bạn đọc Thu Hà - TPHCM day dứt: Một bài báo đã từng viết “Trái tim của đội ngũ thầy, cô như se thắt lại. Họ đang tự hỏi, những hành vi tiêu cực ở nhiều trường, từ phổ thông đến cao đẳng rồi đại học đang lần lượt bùng vỡ - bắt đầu từ đâu? Lỗi lầm này thuộc về phạm trù đạo đức cá nhân, thuộc về hệ thống giáo dục hay cả hai?”. Xin cảm ơn các ý kiến đã gửi đến diễn đàn Lao Động bày tỏ quan điểm: Cần xác định rõ hành vi tham nhũng và tiêu cực. Cần nhận diện đúng vấn đề tiêu cực trong giáo dục để đi đến xoá bỏ triệt để nạn tham nhũng trong ngành giáo dục.

Quá nhiều kẽ hở

Bạn đọc Minh Khoa (Hà Nội) đưa ra lời đề nghị với Cty tư vấn quản lý và chuyển đổi tổ chức (T&C): Hãy làm một cuộc điều tra xã hội tại các trường có danh tiếng ở bậc học phổ thông tại các đô thị lớn, có bao nhiêu "con cháu các cụ cả" đang theo học? thì sẽ có câu trả lời vì sao có tệ nạn tham nhũng trong việc tuyển sinh đầu cấp như Cty đã "gọi tên".

Vị hiệu trưởng một trường THPT ở Hà Nội kể rằng, có hôm ông nhận được điện thoại của một cán bộ cấp phòng, nội dung: “ Thế trường không nhận cháu H vào được lớp 10 hả anh. Cháu anh (...) chủ tịch đó. Anh (...) giao nhiệm vụ cho em, anh không nhận em biết trả lời anh (...) thế nào bây giờ. À! Hình như năm nay trường mình định... cải tạo, nâng cấp một số phòng học phải không? Kinh phí cần nhiều không anh...”. Và tôi hiểu, không thể từ chối được trường hợp này. Ông kể: Trường nào chẳng thích trường mình có cơ sở khang trang, là trường có danh tiếng. Nhưng mỗi khi đến năm học mới thì lại khốn khổ với những lá thư, cú điện thoại gửi gắm con, cháu. Nếu không nằm trong diện “thân quen”, tất yếu các phụ huynh phải tìm cửa chạy để con được một chỗ ngồi trong môi trường học tập “xịn” đó - tiêu cực xảy ra là lẽ đương nhiên.

Một trường danh tiếng ở Nam Định đã từng gây ồn ào dư luận vì mỗi suất học được định giá là bao nhiêu tiền? Cơ chế “đẻ” ra mô hình trường điểm, lớp chọn... cho phép các trường được dành tỉ lệ để tuyển trái tuyến. Trường điểm thì ít, học sinh thì nhiều, tâm lý phụ huynh đều muốn chỗ học tốt nên không xảy ra tiêu cực chạy trường mới lạ.

Tham nhũng dễ xảy ra trong khâu trang bị cơ sở vật chất như bàn ghế... Ảnh minh hoạ.

Giáo sư Võ Tòng Xuân “bật mí” về chuyện xảy ra cách đây đã 4 năm, chuyện tưởng nhỏ nhưng bộc lộ một cơ chế đã tồn tại nhiều năm, trong ngành giáo dục ai cũng thấy, nhưng chẳng ai nói: “Nếu tôi chấp hành đúng chỉ thị của Bộ GDĐT sẽ phải cho giáo viên các bộ môn đến hè đi nghiên cứu thực tế. Nhưng ngặt nỗi “nghiên cứu” toàn chỗ “độc" không hà. Hết Sa Pa, đến Đồ Sơn, Nha Trang... tốn cả trăm triệu. Tôi dứt khoát chỉ cử hai giáo viên đại diện đi “nghiên cứu”, học được cái gì hay thì về phổ biến cho anh chị em ở nhà, mỗi năm luân phiên nhau đi... nghiên cứu. Nhờ vậy “dôi” tiền để sắm được tới 30 bộ máy tính cho thầy và trò”.

Tuyển sinh ĐH hằng năm, cũng “cơ chế” do bộ quy định, tạo lượng hồ sơ ảo rất lớn, tốn kém hàng chục tỉ đồng. Trách ai? Hàng loạt các trường ĐH mở ra, điểm sàn rất thấp nhưng vẫn thiếu chỉ tiêu, nhiều trường “lách” quy định của bộ để chiêu sinh. Hết ĐH chính quy rồi tại chức, mở, liên kết... đủ các kiểu tạo nhiều kẽ hở cho nạn “mua bán bằng cấp”, học giả bằng thật, rồi có cả bằng giả. Nhà giáo Chu Đức Hà viết: “Có lẽ Cty T&C mới chỉ điều tra xã hội học ở cấp học phổ thông, ở khu vực đô thị nên chỉ “gọi” được tên tham nhũng ở bậc học này. Để thuyết phục hơn thì diện điều tra xã hội nên rộng hơn. Không nên “ôm” hiện tượng thành đánh giá chung dễ gây phản ứng, nhất là cho dạy thêm, học thêm cũng là tham nhũng”.

Còn “xin - cho” thì còn tham nhũng

Theo ý kiến của những người “trong cuộc” thì muốn phát hiện tham nhũng trong ngành giáo dục hãy “sục” vào việc sử dụng ngân sách nhà nước, như xây dựng cơ bản, nghiên cứu khoa học, chi thường xuyên, nguồn vốn tài trợ, tuyển sinh, tuyển dụng, mua sắm trang thiết bị.

Nhà giáo Kim Thu nói: Nếu gọi tên tham nhũng ở những điểm “đen” (vừa viện dẫn) thì tôi tin xã hội hoàn toàn đồng tình. Bà Bùi Trần Phượng (ĐH Hoa Sen) thẳng thắn: Sự thiếu minh bạch, thiếu chịu trách nhiệm trong hệ thống giáo dục VN khiến xã hội mất lòng tin vào các giá trị như lòng trung thực, tính lương thiện...

Một giáo viên ở Hà Nội trăn trở, tỉ lệ thí sinh thi vào ngành sư phạm thấp, đa phần đổ vào những ngành “hot” vừa dễ xin việc, vừa có thu nhập cao. Ngành sư phạm học xong cũng không dễ để được đứng lớp. Có ai điều tra tỉ lệ sinh viên sư phạm ra trường không kiếm được việc làm? Ngành sư phạm vẫn thiếu giáo viên trầm trọng. Nguyên nhân do cơ chế tuyển dụng. Ngành giáo dục không thể có tham nhũng là điều ước của toàn xã hội, nhưng với các giáo viên trực tiếp đứng lớp thì lời khẩn cầu vẫn là “có thực mới vực được đạo”.

Diễn đàn Lao Động với chủ đề “Nạn tham nhũng trong giáo dục - cần được gọi đúng tên” đã đăng tải các ý kiến, với mong muốn Bộ GDĐT và các cơ quan có thẩm quyền hãy bắt đúng bệnh để kê đúng thuốc trong cuộc chiến với nạn tham nhũng đang gây nhức nhối trong xã hội.

Diễn đàn Lao Động

School@net (Theo http://www.laodong.com.vn/Tin-Tuc/Lo-hong-trong-he-thong/17821)